Όταν κοιτάς από ψηλά...

Όταν κοιτάς από ψηλά...

26 Ιουνίου 2014

4.11 Κασσιανή, η μοναδική βυζαντινή υμνογράφος


























4.11 Κασσιανή, η μοναδική βυζαντινή υμνογράφος
Α. Τη Μεγάλη Τρίτη το βράδυ όλοι περιμένουν το περίφημο τροπάριο της Κασσιανής.
Β. Η Κασσιανή δεν είχε μόνο αρχοντική καταγωγή και μεγάλη ομορφιά αλλά και πλούσιες γνώσεις σε πολλές επιστήμες.
Γ. Η Κασσιανή χάνει τον θρόνο της βασίλισσας, αλλά κερδίζει την Ουράνια Βασιλεία.
Τη Μεγάλη Τρίτη ψάλλουμε το τροπάριο της Κασσιανής
Όλη τη Mεγάλη Εβδομάδα, οι χριστιανοί πηγαίνουν στις Εκκλησίες, για να παρακολουθήσουν την Ακολουθία του Νυμφίου. Τη Μεγάλη Τρίτη το βράδυ, όμως, έχουν ένα πρόσθετο λόγο να μη λείπουν. Θα ακούσουν να ψάλλεται το περίφημο τροπάριο της Κασσιανής: «Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή…». Οι ψάλτες συναγωνίζονται ποιος θα το ψάλλει μελωδικότερα, ενώ οι πιστοί παρακολουθούν με κατάνυξη. Ποια είναι όμως αυτή η μεγάλη ποιήτρια, που εμπνεύστηκε αυτό το υπέροχο ποίημα;
Η καταγωγή της Κασσιανής
Το πραγματικό όνομα της Αγίας ήταν Εικασία ή Κασσία. Η Κασσιανή έζησε τον 9ο αιώνα στην Κωνσταντινούπολη και καταγόταν από ευκατάστατη οικογένεια. Σπούδασε, στο περίφημο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, Θεολογία, Φιλοσοφία και Φιλολογία. Έτσι, κατάφερε να αξιοποιήσει περισσότερο το πλούσιο ποιητικό της ταλέντο.
Ο αυτοκράτορας Θεόφιλος αναζητά σύζυγο – Η Κασσιανή είναι υποψήφια
Την εποχή εκείνη, αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Θεόφιλος. Και, όπως συνηθιζόταν τότε, ο αυτοκράτορας κάλεσε δώδεκα από τις ωραιότερες και επιφανέστερες αρχοντοπούλες της Αυτοκρατορίας, για να διαλέξει μία απ’ αυτές για σύζυγο. Ανάμεσά τους ήταν και η εικοσάχρονη Κασσιανή. Στα ανάκτορα, όπου συγκεντρώθηκαν οι υποψήφιες, έγινε μεγαλόπρεπη γιορτή. Σύμφωνα με τις αρχές του παλατιού, ο αυτοκράτορας θα μιλούσε με καθεμία ξεχωριστά και σ’ αυτήν που θα διάλεγε τελικά, θα έδινε ένα χρυσό μήλο.
Ο διάλογος του αυτοκράτορα με την Κασσιανή
Έτσι και έγινε. Ο αυτοκράτορας είδε τις δέκα πρώτες υποψήφιες και απέμεναν μόνο δύο. Η Θεοδώρα και η Κασσιανή. Πλησιάζοντας την Κασσιανή, θαμπώθηκε από την ομορφιά της. Για να δει, όμως, αν και η προσωπικότητά της ήταν ανάλογη με την εξωτερική της εμφάνιση, τη ρώτησε, εάν πιστεύει ότι όλα τα κακά, που ταλαιπωρούν τους ανθρώπους, προέρχονται από τη γυναίκα. Εννοούσε φυσικά την Εύα, που με την παρακοή της παρέσυρε τον Αδάμ κι έτσι έχασε ο άνθρωπος τον Παράδεισο.
Η Κασσιανή, όμως, που αγαπούσε το Θεό και την αλήθεια πιο πολύ από τον θρόνο που της πρόσφερε ο Θεόφιλος, απάντησε με θάρρος στον αυτοκράτορα: «Ναι, αλλά και από τη γυναίκα πηγάζουν όλα τα καλά», εννοώντας την Παναγία που γέννησε τον σωτήρα μας, τον Χριστό. Όταν ο αυτοκράτορας άκουσε αυτή τη θαρραλέα αλλά και σωστή απάντηση, θύμωσε. Αν και αναγνώρισε μέσα του την ανωτερότητα της Κασσιανής, έδωσε το χρυσό μήλο στη Θεοδώρα, η οποία τελικά έγινε αυτοκράτειρα.
Η Κασσιανή δεν πικράθηκε που έχασε τον επίγειο θρόνο. Αντίθετα χάρηκε, γιατί, ελεύθερη πλέον, θα ικανοποιούσε τον μεγάλο πόθο της, να υπηρετήσει τον αγαπημένο της Χριστό. Έχτισε ένα μοναστήρι, έγινε μοναχή κι έζησε εκεί την υπόλοιπη ζωή της, γράφοντας τους υπέροχους ύμνους της.
Το ποιητικό έργο της Κασσιανής
Στο μοναστήρι της, η μοναχή πλέον Κασσιανή, έγραψε πολλούς ύμνους, που ψάλλονται μέχρι και σήμερα στις Εκκλησίες. Στα ποιήματά της αυτά χρησιμοποιεί δυνατές εικόνες και παρομοιώσεις, παραλληλισμούς και αντιθέσεις. Θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες ποιήτριες όλων των αιώνων και είναι η σημαντικότερη ποιήτρια του Βυζαντίου. Μερικοί από τους πιο γνωστούς ύμνους της είναι:
α) Το Δοξαστικό των Χριστουγέννων, όπου περιγράφεται το πώς η γέννηση του Χριστού έφερε την ενότητα μεταξύ των ανθρώπων που πίστεψαν σ’ αυτόν και γι’ αυτό τον λόγο τον δοξάζει.
β) Το Ιδιόμελο της Μεγάλης Τετάρτης, που ψάλλεται τη Μ. Τρίτη το απόγευμα, το γνωστό «τροπάριο της Κασσιανής», όπου η Αγία ζητά από το Θεό να τη συγχωρήσει για όσες αμαρτίες έχει κάνει στη ζωή της.
γ) Ορισμένα τροπάρια από τον Κανόνα του Μεγάλου Σαββάτου, που τον ακούμε κάθε Πάσχα, λίγο πριν πάρουμε το Άγιο Φως και τα οποία προαναγγέλλουν την Ανάσταση του Χριστού.
ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ
Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή,
την σην αισθομένη θεότητα, μυροφόρου αναλαβούσα τάξιν,
οδυρομένη μύρα σοι προ του ενταφιασμού κομίζει…
Δέξαι μου τας πηγάς των δακρύων,
ο νεφέλαις διεξάγων της θαλάσσης το ύδωρ…
Kαταφιλήσω τους αχράντους σου πόδας...
Ων εν τω Παραδείσω Εύα, το δειλινόν,
κρότον τοις ωσίν ηχηθείσα, τω φόβω εκρύβη…
Μετάφραση
Κύριε, η γυναίκα που σ’ αμέτρητες έχει πέσει αμαρτίες,
τώρα που η θεότητά σου μίλησε στην καρδιά της, γίνεται σαν τις μυροφόρες
και με σπαραγμό σού φέρνει μύρα πριν από τον ενταφιασμό σου…
Δέξου τα ποτάμια των δακρύων μου,
εσύ που τα νερά των θαλασσών μεταβάλλεις σε νέφη…
Άσε με να καταφιλήσω αυτά τα αμόλυντα πόδια...
που μόλις άκουσε τον ήχο των βημάτων τους η Εύα
κάποιο δειλινό στον Παράδεισο, κατατρομαγμένη κρύφτηκε…
(Κασσιανής, Ιδιόμελο της Μ. Τετάρτης)
Όταν ο Αύγουστος έγινε ο μόνος κυρίαρχος πάνω στη γη, τότε έπαψαν να υπάρχουν πολλές εξουσίες. Αλλά και Συ, όταν έγινες άνθρωπος και γεννήθηκες από την αγνή Παναγία, καταργήθηκαν οι πολλοί θεοί των ειδώλων. Οι πόλεις βρέθηκαν κάτω από βασιλεία που ανήκει σ’ αυτό τον κόσμο, τα έθνη όμως πίστεψαν στην εξουσία ενός Θεού. Οι λαοί μετρήθηκαν με διαταγή του Καίσαρα. Οι πιστοί πήραν τη σφραγίδα της Θεότητάς σου, εφόσον έγινες άνθρωπος, Εσύ ο Θεός μας.
(Κασσιανής, Δοξαστικό των Χριστουγέννων)



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου