6.3 Μεγάλη Σαρακοστή: Προετοιμασία για το Πάσχα

Ζυμαρένια κυρα-Σαρακοστή

Η κυρά-Σαρακοστή και τα 7 της πόδια

Η κυρα-Σαρακοστή και η αδερφή της η κυρα-Πεντηκοστή

6.3 Μεγάλη Σαρακοστή: Προετοιμασία για το Πάσχα

Α. Η Εκκλησία μάς προετοιμάζει για το Πάσχα μέσα από τις ακολουθίες της Μεγάλης Σαρακοστής.

Β. Την περίοδο αυτή η Εκκλησία μας καλεί στο «αγώνισμα» της νηστείας.

Γ. Νηστεία σημαίνει να αποφεύγουμε ορισμένες τροφές, αλλά κυρίως να εγκαταλείψουμε τον εγωισμό μας, κάνοντας θέλημά μας το θέλημα του Θεού.

Δ. Με τα «αγωνίσματα» αυτά μπορούμε να προετοιμαστούμε, ώστε να ζήσουμε με αληθινό τρόπο την Ανάσταση του Χριστού.

Η ζωή του χριστιανού μοιάζει με τη ζωή του αθλητή

Κάθε αθλητής, όταν επιθυμεί να διακριθεί στους αγώνες που παίρνει μέρος, προετοιμάζεται όσο μπορεί καλύτερα, ώστε, όταν φτάσει η κατάλληλη ώρα να είναι έτοιμος. Αθλείται πολύ, προσέχει τη διατροφή του και ζει μετρημένη ζωή. Όπως οι αθλητές, έτσι και η Εκκλησία μας έχει ορίσει διάφορες περιόδους προετοιμασίας για το χριστιανό, ώστε να είναι έτοιμος να ζήσει τις μεγάλες γιορτές της Χριστιανοσύνης.

Τη Μεγάλη Σαρακοστή ο χριστιανός προετοιμάζεται για το Πάσχα

Η σπουδαιότερη περίοδος μιας τέτοιας προετοιμασίας είναι η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ή Σαρακοστή όπως λέει ο λαός μας. Λέγεται έτσι, επειδή διαρκεί σαράντα μέρες και είναι σημαντική, διότι την περίοδο αυτή προετοιμαζόμαστε για να υποδεχθούμε τη Μεγάλη Εβδομάδα και την Ανάσταση του Χριστού. Την περίοδο αυτή, που ξεκινά από την τελευταία Κυριακή των Απόκρεω και ολοκληρώνεται το Σάββατο του Λαζάρου, η Εκκλησία καλεί τον άνθρωπο να ζήσει, όπως και οι αθλητές πριν από τον αγώνα, μετρημένη ζωή!

Η νηστεία και το νόημά της

Αυτή την περίοδο, η Εκκλησία καλεί τον άνθρωπο στο άθλημα της νηστείας. Νηστεία σημαίνει να αποφεύγουμε τις τροφές που μας αρέσουν, αλλά όχι μόνον αυτό. Δεν έχει αξία να νηστεύουμε από τις τροφές, ενώ την ίδια στιγμή να συμπεριφερόμαστε άδικα και χωρίς αγάπη στο διπλανό μας. Η Εκκλησία, λοιπόν, μας διδάσκει ότι ο άνθρωπος νηστεύει αληθινά, όταν έχει για δικό του θέλημα το θέλημα του Θεού. Τότε απομακρύνεται από τις κακές πράξεις, την αδικία και ό,τι τον εμποδίζει να αγαπήσει αληθινά τον Θεό και τον συνάνθρωπό του.

Οι ακολουθίες της Εκκλησίας δυναμώνουν τον άνθρωπο στον αγώνα του

Η Εκκλησία μας γνωρίζει ότι μόνος του ο άνθρωπος δεν μπορεί να τα καταφέρει. Άλλωστε δεν μπορούν όλοι οι άνθρωποι να είναι αθλητές! Τα στάδια γεμίζουν από πολλούς θεατές που καμαρώνουν τους λίγους και εκλεκτούς αθλητές, όσους δηλαδή άντεξαν στις σκληρές δοκιμασίες της προπόνησης. Σαν καλή λοιπόν μητέρα, η Εκκλησία βοηθά τον πιστό, προτείνοντάς του τρόπους προσευχής, διότι γνωρίζει ότι χωρίς προσευχή δεν έχει αξία η νηστεία και χωρίς νηστεία δεν έχει δύναμη η προσευχή. Έτσι, εκτός από την ατομική, προβάλλει την κοινή προσευχή που είναι οι ακολουθίες της. Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής υπάρχουν πολλές τέτοιες ακολουθίες και η καθεμιά από αυτές έχει το δικό της νόημα και τη σημασία της. Σημαντικές είναι οι ακολουθίες των Χαιρετισμών, που γίνονται κάθε Παρασκευή απόγευμα και τελειώνουν πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα. Εκεί περιγράφονται οι αρετές της Παναγίας μας, για τις οποίες τη διάλεξε ο Θεός να γίνει μητέρα του Χριστού και μαθαίνουμε πώς να τη μιμηθούμε. Κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, όλη τη Μεγάλη Σαρακοστή, έχουμε τη Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων με τους κατανυκτικούς της ύμνους.

Οι Κυριακές της Ορθοδοξίας και της Σταυροπροσκυνήσεως

Τις πέντε Κυριακές της Μεγάλης Σαρακοστής, η Εκκλησία μας έχει ορίσει να θυμόμαστε σημαντικά γεγονότα της πίστης μας. Γι’ αυτό και ξεκινά με την Κυριακή της Ορθοδοξίας, όπου με αφορμή την καταδίκη των εικονομάχων, γιορτάζουμε την οριστική νίκη της Εκκλησίας κατά των αιρέσεων. Την Τρίτη Κυριακή, όταν έχουμε φτάσει στα μέσα της Μεγάλης Σαρακοστής, η Εκκλησία μας γιορτάζει και προσκυνά τον Σταυρό. Με αυτό τον τρόπο μας ευλογεί με το Άγιο Ξύλο, σύμβολο αγώνα, και μας δίνει δύναμη για τη συνέχεια της πορείας μας. Τα απογεύματα των Κυριακών αυτών τελούνται οι κατανυκτικοί εσπερινοί. Εκεί, θαυμάσιοι ύμνοι της καλούν τον άνθρωπο να μετανοήσει για τα λάθη του και να αγωνιστεί ώστε να γίνει καλύτερος.

Η Εκκλησία, στοργική μητέρα

Όταν ο αθλητής μπαίνει στον στίβο, ο προπονητής του ξέρει ότι του έδωσε όλα τα εφόδια για να επιτύχει στον αγώνα του. Έτσι και η Εκκλησία, σαν στοργική μητέρα, μάς προτείνει να αφήσουμε για λίγο κάποιες από τις ανέσεις μας, ώστε να νιώσουμε αληθινά, τι σημαίνει η θυσία του Χριστού, πάνω στον Σταυρό και να φτάσουμε έτσι προετοιμασμένοι στη χαρά της Ανάστασής του!

ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ

Nηστεύσωμεν νηστείαν δεκτήν, ευάρεστον τω Kυρίω. Αληθής νηστεία, η των κακών αλλοτρίωσις, εγκράτεια γλώσσης, θυμού αποχή, επιθυμιών χωρισμός, καταλαλιάς, ψεύδους και επιορκίας η τούτων ένδεια νηστεία εστίν αληθής και ευπρόσδεκτος.

(Ιδιόμελο του Εσπερινού της Α’ Εβδομάδας των Νηστειών)

Μετάφραση
Ας νηστέψουμε έτσι, ώστε η νηστεία μας να γίνει δεκτή από τον Κύριό μας και να είναι όμορφη γι' αυτόν. Αληθινή νηστεία είναι η αποξένωσή μας από το κακό, το να συγκρατούμε τη γλώσσα μας, να μην θυμώνουμε, να εγκαταλείπουμε το θέλημά μας, να μην κατακρίνουμε το συνάνθρωπό μας, να μη λέμε ψέματα, να μην καταπατούμε τις υποσχέσεις μας. Όταν αυτά λείψουν από τη ζωή μας, τότε η νηστεία μας θα είναι αληθινή και ευπρόσδεκτη από το Θεό.

Κύριε, εσύ που εξουσιάζεις τη ζωή μου, μην επιτρέψεις να έλθει σε μένα διάθεση τεμπελιάς για τα πνευματικά μου καθήκοντα, περιέργειας για τους άλλους, εγωισμού, για να είμαι ο πρώτος και φλυαρίας. Χάρισέ μου όμως, εμένα του δούλου σου, σύνεση και φρονιμάδα, ταπεινοφροσύνη, υπομονή και αγάπη για όλους. Ναι Κύριέ μου, δώσε μου το δώρο να βλέπω τα δικά μου λάθη και να μην κατακρίνω τον αδελφό μου για τα δικά του.

(Ευχή του Αγίου Εφραίμ του Σύρου που διαβάζεται στους Κατανυκτικούς Εσπερινούς κατά τις Κυριακές των Νηστειών)

Οι συνταγές μας για τη Σαρακοστή